Η μαγνητική αντιστροφή των πόλων

Συμβαίνει όλο το (γεωλογικό) χρόνο…

Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι η πολικότητα του γήινου μαγνητικού πεδίου έχει αντιστραφεί πολλές φορές στην πάροδο του χρόνου. Με άλλα λόγια, αν ήσουν εν ζωή περίπου 800.000 χρόνια πριν και κοιτούσες προς το βορρά κρατώντας μια μαγνητική πυξίδα, η βελόνα θα έδειχνε το νότο. Κι αυτό επειδή η μαγνητική πυξίδα είναι ρυθμισμένη με βάση τους πόλους της Γης. Τα σημεία Β-Ν μιας πυξίδας θα ήταν λάθος κατά 180◦ αν η πολικότητα του σημερινού μαγνητικού πεδίου αντιστρεφόταν. Πολλοί από τους θεωρητικούς, που πιστεύουν στο τέλος του κόσμου, έχουν προσπαθήσει να δεχτούν αυτό το γεωλογικό γεγονός και να αποδείξουν ότι μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή της Γης. Θα υπάρξουν όμως καταστροφικές συνέπειες;

 Η απάντηση τόσο από τις γεωλογικές καταγραφές

όσο και από τις καταγραφές των απολιθωμάτων, τις οποίες έχουμε από τις εκατοντάδες αντιστροφές πολικότητας προηγούμενών περιόδων, φαίνεται να είναι «όχι».

Οι αντιστροφές είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Τα τελευταία 20 εκ. χρόνια, η Γη έχει ακολουθήσει ένα μοτίβο πολικών αντιστροφών περίπου κάθε 200.000 με 300.000 χρόνια, παρόλο που έχει περάσει ο διπλάσιος χρόνος από την τελευταία αντιστροφή. Μια αντιστροφή συμβαίνει ανά εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αντιστροφές έχουν συμβεί τουλάχιστον εκατοντάδες φορές τα τελευταία τρία δις χρόνια. Κι ενώ οι αντιστροφές συμβαίνουν πιο συχνά σε πρόσφατες χρονικές περιόδους, όταν οι δεινόσαυροι περπάτησαν στη Γη ήταν πιο πιθανό να συνέβαινε μια αντιστροφή κάθε κάποια εκατομμύρια χρόνια.

Πυρήνες ιζημάτων που λαμβάνονται από τον πυθμένα  των ωκεανών βοηθούν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις αλλαγές στην μαγνητική πολικότητα και αποδεικνύουν μια άμεση σχέση μεταξύ της δραστηριότητας του μαγνητικού πεδίου και της παρουσίας των απολιθωμάτων. Το μαγνητικό πεδίο της Γης καθορίζει τον μαγνητισμό της λάβας, όπως αυτή εξαπλώνεται στον πυθμένα του ωκεανού σε κάθε πλευρά της Μέσο-ωκεάνιας Ράχης του Ατλαντικού, όπου η βορειοαμερικανική πλάκα απομακρύνεται από την Ευρωπαϊκή τεκτονική πλάκα. Όπως η λάβα  στερεοποιείται, δημιουργεί ένα ‘αρχείο’ προσανατολισμού παρελθοντικών μαγνητικών πεδίων, όπως ένα μαγνητόφωνο καταγράφει τα αρχεία ήχου. Η τελευταία φορά που οι πόλοι της Γης είχαν αντιστραφεί ήταν περίπου 780.000 έτη πριν, αυτό που οι επιστήμονες ονόμασαν αντιστροφή Βrunhes-Matuyama.

Οι καταγραφές των απολιθωμάτων δεν δείχνουν δραστικές αλλαγές στην παρουσία των φυτών ή των ζώων. Ακόμη, πυρήνες των ιζημάτων από τον πυθμένα των ωκεανών από την περίοδο αυτή, δεν δείχνουν κάποια αλλαγή στη δραστηριότητα των παγετώνων, όπως συμπεραίνουμε από την ποσότητα των ισοτόπων οξυγόνου στους πυρήνες. Αυτό είναι επίσης μια απόδειξη ότι μια αντιστροφή της πολικότητας δεν επηρεάζει τον άξονα περιστροφής της Γης ή την κλίση του άξονα περιστροφής, κάτι που έχει σημαντική επίδραση στο κλίμα και στους παγετώνες, ενώ οποιαδήποτε αλλαγή θα ήταν εμφανής στην δημιουργία παγετώνων.

Η πολικότητα της Γης δεν αποτελεί σταθερά. Σε αντίθεση με ένα κλασικό μαγνήτη ή τους διακοσμητικούς μαγνήτες πάνω στο ψυγείο, οι συνθήκες που ορίζουν το μαγνητικό πεδίο αλλάζουν. Οι γεωφυσικοί είναι αρκετά βέβαιοι ότι ο λόγος που η γη έχει μαγνητικό πεδίο είναι  ο συμπαγής πυρήνας σιδήρου, ο οποίος περιβάλλεται από ένα «υγρό» ωκεανό τηγμένο μέταλλο. Η διαδικασία αυτή έχει, επίσης, μοντελοποιηθεί σε υπολογιστές. Ο δικός μας πλανήτης είναι, χωρίς υπερβολή ένας δυναμικός πλανήτης.

Η ροή του υγρού σιδήρου στον πυρήνα της Γης δημιουργεί ηλεκτρικά ρεύματα, τα οποία με τη σειρά τους δημιουργούν το μαγνητικό πεδίο της Γης. Έτσι ενώ δεν μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για τα  τμήματα του εξωτερικού πυρήνα της Γης, ωστόσο συμπεραίνουμε την κίνηση του πυρήνα παρατηρώντας τις αλλαγές του μαγνητικού πεδίου. Ο μαγνητικός βόρειος πόλος κινείται προς  βορρά - κατά περισσότερο από 600 μίλια (1.100 km) - από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν οι εξερευνητές έδωσαν με ακρίβεια τη θέση του για πρώτη φορά. Στην πραγματικότητα τώρα κινείται πιο γρήγορα, καθώς οι επιστήμονες εκτιμούν ότι μεταναστεύει προς βορρά, περίπου 40 μίλια ανά έτος, σε αντίθεση με 10 μίλια περίπου ανά έτος στις αρχές του 20ου αιώνα.

Το παραπάνω άρθρο αποτελεί τμήμα του δελτίου ειδήσεων από το κέντρο διαστημικών πτήσεων της NASA.
geologos